The Truth is Out There

De waarheid. Is dat niet het doel van onderzoek, om dichter bij de waarheid te komen? Bestaat er eigenlijk wel één waarheid? In de behandelpraktijk hoeven we soms de waarheid niet te weten en gaat het vooral om de perceptie van de cliënten over de waarheid. In hoeverre is onze perceptie van waarheid beïnvloed door de maatschappelijke en culturele context? Proberen we in therapie de waarheid of een cliënts perceptie hiervan te veranderen? Wanneer is het juist gewenst en wanneer is het gevaarlijk of zelfs onethisch om de perceptie van de waarheid te veranderen?

Behalve vragen over gewenste en ongewenste therapieeffecten op de perceptie van waarheid, is het ook de vraag in hoeverre we kunnen weten of onze cliënten de waarheid spreken. Wat kunnen we inzetten om achter de waarheid te komen als iemand deze probeert achter te houden of erover liegt? Is waarheid meetbaar? Verandert de context, zoals een forensisch kader, het belang van ‘de waarheid’ kennen binnen de therapie?
Tijdens het najaarscongres van 2023 staan we uitgebreid stil bij alles wat te maken heeft met waarheid. We zullen meer te weten komen over hoe waarheid, waarheidsvinding en beïnvloeding van waarheid een rol spelen in onderzoek en de klinische praktijk.

Kun je niet live aanwezig zijn, maar wil je wel aan het najaarscongres deelnemen? Dit jaar is het ook mogelijk om het congres online te volgen !

Keynotesprekers

•     Bruno Verschuere    De waarheid over liegen   

  Hoe vaak liegen we? Zijn psychopaten ook echt betere leugenaars? En hoe ontmasker je een leugenaar? Heb je daar een leugendetector voor nodig of verraden klamme handjes en vage verhalen het wel? En wat moeten psychologen met deze kennis? In deze presentatie geeft Bruno Verschuere (Universiteit van Amsterdam) je de waarheid en niets dan de waarheid over de leugen

•     Floortje Scheepers   Veranderende waarheid

  Floortje staat in haar lezing stil bij de basisprincipes van complexiteit en waarom de waarheid ongrijpbaar is als het gaat over de psyche van de mens. Hoe kunnen we dichter bij die waarheid komen zonder de illusie te hebben dat we hem vast kunnen pakken? Door vanuit meerdere perspectieven te kijken ontdek je andere aspecten van de waarheid maar hoe creëer je in de praktijk ruimte voor dit meervoudig perspectief. En is de waarheid in de behandeling van patiënten wel zo relevant of moet het over iets anders gaan. Floortje zal toelichten hoe onderzoek met de netwerkintake en de verhalenbank psychiatrie nieuwe aanknopingspunten voor de praktijk bieden.

•     Richard McNally   Truth and fiction in psychotherapy and beyond

  Is it true that the truth will set you free? Or are there circumstances when a noble lie should hold sway? Does truth depend on one’s perspective? Or is it perspective-independent? The purpose of my talk is to present empirical studies from my laboratory pertinent to answering these questions. I will cover a diversity of experiences, such as solitude, adversity, isolated sleep paralysis, and dreams, and the correlates and consequences of how one interprets them (e.g., as loneliness, trauma, abduction by space aliens, and memories of one’s previous incarnations or “past lives”). Finally, I will address clinical and policy implications of this work.

•     Rianne Kok   Liever liegen? De rol van leugens in de opvoeding

  Liegen wordt over het algemeen gezien als iets negatiefs. Denk maar aan de vele gezegden en het feit dat het gebod “gij zult niet liegen” onderdeel is van verschillende wereldreligies. Liegen is ook een kenmerk van externaliserende problematiek en staat in de DSM benoemd als criterium voor onder andere een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Maar liegen is niet zo zwart-wit als je in eerste instantie denkt, want we liegen regelmatig juist vóór de ander, uit liefde, vriendschap of compassie. Ongeveer 1 op de 3 mensen liegt dagelijks. En ouders zijn hierin geen uitzondering: internationaal onderzoek laat zien dat maar liefst 90% van de ouders liegt tegen hun kind. Ouders vertellen regelmatig kleine leugentjes, ze claimen bijvoorbeeld dat de pastasaus geen groente bevat of ze dreigen met de komst van de politie als een kind niet wil luisteren. Maar ook over zwaardere thema’s wordt gelogen: een overleden hamster wordt stiekem vervangen met een vergelijkbaar exemplaar of ouders verbloemen hun worsteling met psychische problemen. In deze lezing wordt uitgebreider ingegaan op het hoe en het waarom van liegen door ouders tegen kinderen. Waar liegen ouders zoal over en wat zijn hun motieven? Is het kwalijk om te liegen of is het soms juist beter om kinderen niet met de waarheid te belasten? En wat heeft het liegen voor invloed op de kinderen en op de ouders zelf? Het verhaal wordt geïllustreerd door onder andere voorbeelden uit een recente interviewstudie onder Nederlandse ouders. In mijn verhaal sta ik stil bij de vraag hoe liegen door ouders past in de huidige tijd en de relevantie van dit onderwerp voor gedragstherapeuten. Bijvoorbeeld de connectie tussen liegen door ouders met maatschappelijke trends in de opvoeding (zoals, helicopter parenting en gentle parenting), met de opkomst van de parental burn-out en met bepaalde mythes rond het ouderschap (bv. perfect parenthood).

Het najaarscongres 2023 wordt mede mogelijk gemaakt door